Lipitler (Yağlar)

Lipitler (yağlar) su içerisinde çözünürlüğü az, polar olmayan, hidrofobik (suyu sevmeyen) yapılı ve enerji içeriği oldukça zengin organik molekül grubudur. Lipitlerin yapısal, metabolik ve düzenleyici olarak pek çok biyolojik görevi bulunur. Hücre zarının yapısal bileşenleri lipit yapıda olup hücresel bütünlüğün kurulmasında görevlidir. Ayrıca enerjinin uzun süreli depolanmasında, vücut sıcaklığının korunmasında, hücre ve dokuların birbirleriyle haberleşmesinde önemli görevleri vardır. Lipitler, protein ve karbohidratlardan farklı olarak polimer yapılı değildir.

Yağların genel özellikleri:

• Yapısında C, H, O elementlerini bulundururlar. Bazılarında N ve P ta bulunabilir.
• Enerji verici olarak 2. sırada kullanılır.
• Oksijenli solunumda kullanıldıklarında bol miktarda metabolik su açığa çıkarırlar.
• Hafiftirler, yoğunlukları düşüktür.
• Yapıtaşları arasında ester bağları kurulur.
• Vücudumuzda sentezlenemeyen yağ asitlerine temel (esansiyel) yağ asitleri denir.
• Yağlar nötral yağlar, fosfolipitler ve steroitler olmak üzere 3 çeşittir.
• Nötral yağlarda bir gliserole 3 tane yağ asiti bağlanmıştır.
• Fosfolipitlerde ise bir gliserole iki yağ asiti ve bir fosfat grubu bağlanmıştır.
• Steroit yapılı olan yağ türevleri eşeysel hormonlar, D vitamini ve kolesterol yapısına katılabilir.
• Yağ asitleri, yapısında bulunan C atomları arasında çift bağ içermezse doymuş yağ asitleri olarak adlandırılırlar. Genellikle katıdırlar ve hayvansaldırlar.
• Yağ asitleri, yapısında bulunan C atomları arasında bir ya da daha fazla sayıda çift bağ içerirse doymamış yağ asitleri olarak adlandırılırlar. Genellikle sıvıdırlar ve bitkiseldirler.
• Doymamış yağ asitleri yüksek sıcaklık ve basınç altında hidrojenle doyrularak margarinler elde edilir.
• Yapıtaşları olan yağ asitleri asidik özellik gösterir.
• Suda çözünmezler. Eter, alkol, kloroform, benzen gibi yapılarda çözünürler.

Resim: Nötral yağ.

Resim: a.Doymuş yağ asitleri. b.Doymamış yağ asitleri.

Resim: Hücre zarının genel yapısı