Vitaminler, sağlıklı büyüme, gelişme ve yaşamın devamlılığı için gerekli organik moleküllerdir. Vitaminler vücudun ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar üretilmedikleri için besinlerden veya bazı sentetik kaynaklardan alınmalıdır. Vitaminlerin özellikleri:
Resim: Vitaminlerin eksikliklerinde oluşan hastalıklar.
Resim: A vitamini içeren besinler.
A vitamini eksikliği, karanlıkta görmede zorluk çekilmesi ile karakterize gece körlüğü, bağışıklık sistemi zayıflığı ve çeşitli cilt hastalıklarına sebep olur. A vitamini tereyağı, yumurta sarısı, bal kabağı, tatlı patates, lahana, havuç, ıspanak, kuru kayısı gibi birçok besinde bulunur.
Resim: B vitamini içeren besinler.
B vitamini, en fazla çeşidi olan (B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12) ve suda çözünen vitamin grubudur. Biyokimyasal reaksiyonlarda koenzim olarak görev alır ve enerji metabolizmasının düzenlenmesinde görevlidir. Vücut büyümesi ile gelişimi, sağlıklı cilt, sinirlerin ve kalbin düzgün çalışması ayrıca kırmızı kan hücresi oluşumu için de gereklidir. Somon, kırmızı et, karaciğer, yumurta, süt, kabuklu deniz ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, meyveler, fındık, badem ve ayçiçeği tohumları gibi besinler B vitamini içerir.
Resim: C vitamini içeren besinler.
C vitamini, askorbik asit olarak da bilinen ve suda çözünen kuvvetli bir antioksidan moleküldür. Limon, portakal, greyfurt gibi narenciyeler ve kırmızı biber, yeşil biber, brokoli gibi sebzeler C vitamini açısından zengindir. Cildin, bağ dokularının, kemiklerin ve dişlerin temel yapısal proteini olan kolajenin sentezinde görev alır. Enfeksiyonlara karşı vücudun savunmasını güçlendirir.
Resim: D vitamini içeren besinler.
D vitamini, steroit yapısına sahip bir vitamindir. D vitamini güneş ışığındaki ultraviyole B (UVB) sayesinde inaktif formda deride sentezlenir. İnaktif D vitamini önce karaciğerde sonra da böbrekte bazı reaksiyonlardan geçerek aktif D vitaminine dönüşür. Böbrekler aktif D vitamini ile bağırsaklarda kalsiyum ve fosfat taşınmasını artırırken kemiklerin kendisi için gerekli mineralleri almasını sağlar. En iyi bilinen görevi, kalsiyum ve fosfor emilimini artırarak kemiklerin ve dişlerin sağlıklı olmasını sağlamaktır. Bağışıklık sistemi fonksiyonlarını da düzenler. Yumurta sarısı, karaciğer, süt ve süt ürünlerinde fazlaca bulunur.
Resim: E vitamini içeren besinler.
E vitamini, sekiz farklı bileşikten oluşan güçlü bir antioksidan vitamindir. Hücre zarını ve diğer yağ yapıdaki bileşenleri toksik bileşiklerin etkilerine karşı korur. Ay çekirdeği, badem, mango, kivi, avokado, yer fıstığı, badem yağı gibi besinler E vitamini bakımından zengin besinlerdir.
Resim: K vitamini içeren besinler.
K vitamini, kanın pıhtılaşma faktörlerini aktive ederek kan kaybını önleyen ve kemiklere kalsiyumun bağlanmasını sağlayarak kemik yoğunluğunu artıran lipit yapılı moleküllerdir. Sindirim sistemindeki bakteriler tarafından üretilir, fermente gıdalarda ve hayvansal ürünlerde bulunur. Yeşil yapraklı sebzeler, bitkisel yağlar, kuru yemişler, yumurta sarısı, süt ve süt ürünleri gibi besinlerde K vitamini bulunur.
Skorbüt, C vitamininin aşırı derecede yetersizliğine bağlı olarak gelişen bir hastalık türü olup anemi, hareket kısıtlılığı, halsizlik, kanamalar, kol ve bacaklarda ağrı, vücudun bazı bölgelerinde şişlik, cilt problemleri, diş eti hastalıkları ve diş kaybı gibi olumsuzlukları içerir.
Beriberi, tiamin (B1 vitamini) eksikliğinden kaynaklanan bir hastalıktır. Vücudun enerjiyi düzgün bir şekilde kullanmasını sağlayan bu vitaminin yetersiz alımı, bir dizi sağlık sorununa yol açabilir. Beriberi, genellikle yetersiz beslenme veya alkol bağımlılığı gibi durumlarla ilişkilendirilir.