Ökaryotik Canlıların Sınıflandırılması

Ökaryotik canlılar biyolojik sınıflandırmada en geniş domaini oluşturur ve

1. Protista Alemi
2. Bitkiler Alemi
3. Mantarlar Alemi
4. Hayvanlar Alemi

olmak üzere dört alemde incelenir.

1. Protista Alemi

• Ökaryot hücre yapısına sahiptirler.
• Bazıları tek hücrelidir. (Örnek: Amip, öglena, paramesyum.)
• Bazıları birden fazla hücreden oluşur ve koloni adını alırlar. (Örnek: Yeşil algler, kırmızı algler, esmer algler vs.)
• Bazıları fotosentez yaparak besin üreteblirler. (Örnek: Öglena, algler)
• Bazıları parazit olarak beslenir.
• Bazılarında hücre zarı farklılaşarak yalancı ayak, sil, kamçı gibi yapıları oluşturur. Bu sayede hareket ederler.

Amip, öglena ve paramesyum

Yeşil algler, kırmızı algler

2. Bitkiler Alemi

• Çok hücrelidirler.
• Hücre duvarı bulundururlar.
• Fotosentez yaparlar.
• Besin zincirinin ilk basamağını oluştururlar.
• Topraktan aldığı su ve mineralleri bitkinin yeşil kısımlarına, aynı zamanda fotosentez ile üretilen besinleri ilgili kısımlara taşıyan iletim demetleri vardır.
• Tohumsuz bitkiler (Örnek: Kara yosunu, eğrelti otu, at kuyruğu, kibrit otu vs.)ve tohumlu bitkiler olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Tohumlu bitkiler de açık ve kapalı tohumlu bitkiler olmak üzere ikiye ayrılır.
• Açık tohumlu bitkiler kozalaklı olup iğne yapraklıdırlar. (Örnek: Çam, köknar, ladin vs.)
• Kapalı tohumlu bitkilerde meyve oluşumu görülür. (Örnek: Elma, kuşburnu, erik vs.)

Bitkilerin sınıflandırılması

3. Mantarlar Alemi

• Ökaryot hücrelidirler.
• Genellikle çok hücreli olup bazıları tek hücrelidirler.
• Heterotrof beslenirler.
• Hücre duvarı bulundururlar.
• Çürükçül beslenen türleri vardır.
• Sporla çoğalırlar.
• Maya mantarları tomurcuklanma ile çoğalırlar.
• Çok hücreli mantarlar hif adı verilen ince ipliksi bir yapıya sahiptir. Bu hifler bir araya gelerek miselyum adı verilen yapıyı oluştururlar.
• Bazı mantarlar algler ile birlikte yaşam sürerler. Bu birlikteliğe liken adı verilir. Her iki grup ta birbirine fayda sağlar.

Şapkalı mantar, küf mantarı, maya mantarı

4. Hayvanlar Alemi

• Ökaryot hücre yapısına sahiptirler.
• Aktif hareket ederler.
• Hepsi heterotrof beslenir.
• Genellikle eşeyli ürerler, eşeysiz üreyenler de vardır.
• Glikozun fazlasını glikojen olarak depolarlar.
• Hücre çeperleri yoktur.

Hayvanlar yaşamlarının belirli bir döneminde notokord adı verilen esnek ve ilkel bir iskelete sahiptir. Bu yapıyı bulundurmayanlar omurgasız, bulunduranlar ise omurgalı hayvanlar olarak adlandırılır.

I. Omurgasız Hayvanlar

Omurgasız hayvanlar, kıkırdak veya kemik yapılı iç iskelete sahip olmayan canlılardır. Karada ve suda yaşayabilen pek çok türü barındıran omurgasızlar bilinen hayvan türlerinin %95’ini oluşturur.

Süngerler

Hayvanlar aleminin en basit yapılı canlılarıdır. Doku ve sistem oluşumu görülmez. Tatlı ve tuzlu sularda yaşayabilirler.

Sölentereler

• Dokulaşma görülür.
• Sindirim boşluğu görülür. (Tek açıklıklı olup ağız boşluğu adını alır.)
• İlk defa ağ şeklinde sinir sistemi bu canlılarda görülür.
• Örnek olarak hidra, deniz anası, mercan gibi canlılar verilebilir.

Hidra, deniz anası, mercan

Solucanlar

• Toprakta, sucul ortamda, bazı canlıların vücudunda yaşayabilen türleri vardır.
• Toprağın havalandırılması, organik malzemelerin parçalanması, toprak verimliliğinin artırılması gibi ekolojik görevleri vardır.
• Yassı, yuvarlak ve halkalı solucanlar gibi çeşitleri vardır.
• İlk defa merkezi sinir sistemi yassı solucanlarda görülmüştür.
• İlk defa iki açıklıklı sindirim sistemi yuvarlak solucanlarda görülmüştür.
• İlk defa kapalı kan dolaşımı halkalı solucanlarda görülmüştür.

Planarya (Yassı solucan), Kancalı kurt (Yuvarlak solucan), Toprak solucanı (Halkalı solucan)

Yumuşakçalar

• Salyangoz, midye, ahtapot, mürekkep balığı gibi örnekleri vardır.
• Salyangoz, midye gibi canlılarda kuruyucu kabuk vardır.

Ahtapot

Mürekkep balığı

Eklembacaklılar

• Hayvanlar aleminin en kalabalık ve çeşidi en fazla olan gruplarından biridir.
• Adaptasyon yetenekleri oldukça gelimiştir.
• Organik yapılı sert bir kabuk yapıları vardır.
• Böcekler, örümcekler, akrep, yengeç örnek olarak verilebilir.
• Bazı böceklerde başkalaşım (Metamorfoz) görülür.

Metamorfoz (Başkalaşım): Bir canlının belirli bir yaşam evresinde yapısal ve işlevsel olarak değişimler geçirmesidir. Omurgasızlardan böceklerde, omurgalılardan kurbağalarda görülür.

Video: Kelebeklerde Başkalaşım

Böcek, örümcek, akrep, yengeç

Derisidikenliler

• Vücutlarında deri dikenleri, su kanalları, sert iskelet yapıları, tüp ayaklar bulunabilir.
• Deniz yıldızı, deniz kestanesi, deniz hıyarı örnek olarak verilebilir.

Deniz yıldızı, Deniz kestanesi, Deniz hıyarı

II. Omurgalı Hayvanlar

• Notokord adı verilen yapıları vardır.
• Sırt taraflarında sinir şeritleri vardır.
• Kıkırdak ve kemikten oluşmuş iç iskeletleri vardır.
• Hepsi eşeyli ürer.
• Holozoik beslenirler.
• Boşaltım ürünleri amonyak, üre ve ürik asittir.
• Temel boşaltım organları böbreklerdir.
• Kapalı kan dolaşımı görülür.
• Solunum pigmentleri olan hemoglobinler alyuvar hücreleri içinde bulunur.
• Balıklar, iki yaşamlılar (amfibiler), Sürüngenler, Kuşlar ve Memeliler olmak üzere beş sınıfta incelenirler.

Holozoik beslenme: Besinlerin katı parçalar halinde alınması olayıdır.

Balıklar

• Kıkırdak ya da kemikten oluşmuş iç iskeletleri vardır. Köpek balıkları ile vatos balıkları kıkırdak iskelete sahiptir.
• Genellikle dış döllenme dış gelişme görülür.
• Soğukkanlı canlılardır.
• Kalpleri iki odacıklı olup kirli kan bulundurur.
• Azotlu boşaltım ürünleri amonyaktır.

Köpek balığı, Aslan balığı

Amfibiler (İki Yaşamlılar)

• Soğukkanlıdırlar.
• Kalpleri üç odacıklı olup karışık kan bulundurur.
• Başkalaşım (metamorfoz) görülür.
• Nemli ve yumuşak bir derileri vardır.
• Suda ve karada yaşayabilirler. (Yaşamları suda başlar, erginleştikçe suda ve karada yaşayabilirler.)
• Suda yaşayanları solungaç solunumu, karada yaşayanları akciğer solunumu yaparlar.
• Dış döllenme dış gelişme görülür.
• Azotlu boşaltım ürünleri üre dir.

Kurbağa, Semender

Video: Kurbağalarda Başkalaşım

Sürüngenler

• Soğukkanlıdırlar.
• Kalpleri üç odacıklıdır.
• Kalplerinde karışık kan bulunur. (Timsah hariç)
• Pullu derileri vardır.
• Akciğer solunumu yaparlar.
• Yumurtaları bir kabukla çevrilidir.
• İç döllenme dış gelişme görülür.
• Azotlu boşaltım ürünleri ürik asittir.
• Yavru bakımı yoktur.

Timsah, Kaplumbağa, Yılan

Kuşlar

• Sıcakkanlıdırlar.
• Kalpleri dört odacıklı olup temiz ve kirli kan karışmaz.
• Akciğer solunumu yaparlar. Akciğerlerine bağlı hava keseleri bulunur.
• Vücutları tüylerle kaplıdır. (Sadece kuşlarda görülür.)
• Zarlı diyaframları vardır. (Sadece kuşlarda görülür.)
• Azotlu boşaltım ürünleri ürik asittir.
• Yumurtaları kabukludur.
• Genellikle iç döllenme dış gelişme görülür.
• Ağızlarında dişleri yoktur.

Albatros, Kartal, Penguen

Memeliler

• Sıcakkanlıdırlar.
• Kalpleri dört odacıklı olup temiz ve kirli kan karışmaz.
• Akciğer solunumu yaparlar.
• Azotlu boşaltım ürünleri üredir.
• Tamamında iç döllenme, bazılarında dış gelişme görülür.
• Genellikle karada yaşayıp, suda yaşayabilen ve uçabilen türleri de vardır.
• Suda yaşayanlara balina, fok, yunus, uçabilenlere ise yarasa örnek olarak verilebilir.
• Vücutları kıllarla kaplıdır. (Sadece memelilerde görülür.)
• Yavrularını doğururlar ve sütle beslerler. (Sadece memelilerde görülür.)
• Akciğerleri alveollüdür. (Sadece memelilerde görülür.)
• Ter bezleri vardır. (Sadece memelilerde görülür.)
• Kaslı diyaframları vardır. (Sadece memelilerde görülür.)
• Olgun alyuvarları çekirdeksizdir. (Sadece memelilerde görülür.)

Fok, Balina, Deve, Aslan

Özet